Myślenie krytyczne
Piotr Lipski: #12. Co pozostanie, gdy wykluczy się to, co nieprawdziwe? O błędzie materialnym i tzw. „błędzie Sherlocka Holmesa”
Sherlock Holmes był nie tylko świetnym praktykiem, ale także chętnie zajmował się teorią pracy detektywistycznej. Kilkukrotnie wyraźnie formułował zasady, według których – jak sądził – powinno się rozumować. Jedna z takich zasad spotkała się z dość krytycznym...
Piotr Lipski: #11. Jeśli nie dedukcja, to co? O abdukcji i redukcji, czyli o wnioskowaniach Holmesa po raz drugi
Sherlock Holmes niejednokrotnie nazywa przeprowadzane przez siebie wnioskowania dedukcjami. Jeśli dedukcję rozumie się w sposób potoczny, to z deklaracją tą nie ma problemu. Jeśli natomiast rozumieć dedukcję w ściśle technicznym sensie, to typowe rozumowania Holmesa...
Piotr Lipski: #10 Czy Sherlock Holmes dedukuje? O wnioskowaniach niezawodnych i zawodnych
Sherlock Holmes jest jedną z tych postaci fikcyjnych, które goszczą nie tylko na kartach dzieł literackich, ale także podręczników do logiki i wprowadzeń do krytycznego myślenia. Opowiadania opisujące rozwikłane przez genialnego detektywa zagadki kryminalne...
Piotr Lipski: #9 Czy biologowie rozumieją, czym są warunki konieczne i wystarczające? O ekwiwokacji
W roku 2018 na łamach „Journal of Neurogenetics” ukazał się artykuł, którego autorzy przekonują, że biologowie często niewłaściwie posługują się pojęciem warunku wystarczającego i koniecznego. Odróżnieniu tych dwóch rodzajów warunków poświęcony był już poprzedni...
NET FOR LOGIC
Net for Logic to cykl webinarów e-learningowych prowadzonych przez pracowników Wydziału Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II z szeroko pojętej logiki, obejmujący logikę formalną, teorię argumentacji oraz sztukę analizy filozoficznej. Skierowany jest on do uczniów szkół ponadpodstawowych, w tym uczniów biorących udział w Ogólnopolskim Konkursie Logicznym.
Czy aby być prezydentem RP, trzeba być mężczyzną? O warunkach koniecznych i wystarczających [Myślenie krytyczne #8]
Każdy dotychczasowy prezydent III RP w dniu wyboru na urząd miał nie mniej niż 35 lat. Każdy dotychczasowy prezydent III RP był mężczyzną. Stwierdzenia te można przeformułować, używając terminu „warunek konieczny”. Warunkiem koniecznym bycia jednym z dotychczasowych...
Na czym polega nieśmiertelność? O klasyfikacji [Myślenie krytyczne #7]
Wydaje się, że sprawa jest prosta. Jak podają słowniki, podążając w tym względzie za oczywistymi intuicjami, nieśmiertelność to stan wiecznego życia, stan nieulegania śmierci. Jeśli jednak zastanowić się, jak w szczegółach miałoby wyglądać takie wieczne nieuleganie...
Czy ludzie dzielą się na kobiety i mężczyzn? O podziale logicznym [Myślenie krytyczne #6]
Jeszcze dwie – trzy dekady temu podział ludzi na kobiety i mężczyzn odbierany był jako niekontrowersyjny. Ba, w starszych podręcznikach znaleźć go można nawet jako wzorcowy przykład podziału. Współcześnie jest on przedmiotem krytyki. Czego dotyczy ta krytyka? I na...
Do czego służy test Turinga? O definicji operacyjnej [Myślenie krytyczne #5]
Test Turinga gościł na łamach „Filozofuj!” nie raz. Zwykle wspominany był w kontekście rozważań dotyczących sztucznej inteligencji lub natury myślenia. Proponuję spojrzeć na niego z nieco innej perspektywy. Do czego służy test Turinga? O definicji operacyjnej...
Jak Pluton przestał być planetą? O różnych funkcjach definicji [Myślenie krytyczne #4]
Gdyby ktoś w latach 90. minionego stulecia na zadane w czasie szkolnej klasówki z astronomii pytanie o Plutona odpowiedział, że jest on planetą, dostałby ocenę pozytywną. Gdyby na to samo pytanie udzielił takiej samej odpowiedzi w roku 2022, otrzymałby notę negatywną....
Na czym polega sepulenie? O błędnym kole w definiowaniu [Myślenie krytyczne #3]
Adekwatność definicji nie jest jedynym kryterium jej poprawności. Są względy praktyczne, dla których pewne definicje adekwatne są zupełnie nieużyteczne. Znakomity przykład takiej sytuacji można znaleźć w jednym z bardziej znanych opowiadań Stanisława Lema. Na czym...
Czy szympans jest osobą? O precyzji terminologicznej [Myślenie krytyczne #2]
Wiele nieporozumień i jałowych sporów bierze się z niestarannego używania terminów. Ta niedbałość może być dwojakiego rodzaju. Zdarza się, że precyzyjne terminy są po prostu błędnie rozumiane. Ale możliwe jest też przeoczenie nieścisłości pewnych wyrażeń – terminy w...